Vergi Usul Kanunu m. 359/a/2 hükmü uyarınca ticari defterlerin ve faturaların ibraz edilmemesi gizleme suçu olarak tanımlanmıştır. Şayet bir mükellefin tutmakla yükümlü olduğu defterler, makbuzlar, faturalar, gider pusulalarının çalınması, deprem, sel veya yangın gibi sebeple telef olması durumlarında zayi belgesi alınması gerekmektedir. Mükellefin kayıtlı olduğu mahallin Asliye Ticaret Mahkemesi’ne başvuru neticesinde, Mahkemece verilecek karar zayi belgesi olarak adlandırılmaktadır.

Zayi belgesi için mükellefin zayi tutanağı (duruma göre çalınma halinde karakol tutanağı, sel veya yanma sonucu itfaiye, belediye zabıta müdürlüğü tutanağı) temelinde, mahallin Asliye Ticaret Mahkemesi’ne dava açmak suretiyle zayi belgesi talebinde bulunması gerekmektedir.

Zayi belgesi talebi için Asliye Ticaret Mahkemesi’ne zayi olma olayının öğrenilmesi tarihinden itibaren 15 gün içinde başvurulması zaruridir. Yargıtay 11. Hukuk Dairesi, zayi belgesi için yapılan başvurularda, mahkemece öğrenme tarihinin tespit edilerek hak düşürücü sürenin geçip geçmediğinin belirlenmesi gerektiğine hükmetmiştir. (Yargıtay 11. Hukuk Dairesi’nin .2014/5660 E. 2014/11825 K. sayılı 23.6.2014 tarihli ilamı). Zayi talebi alınamadığı durumlarda, vergi mahkemesince zayi olunan evrak istenir ve sunulamazsa, m. 359/a/2 hükmü uyarınca ticari defterlerin ve faturaların ibraz edilmemesi gizleme suçu işlenmiş olacağından, hak düşürücü süre olan 15 günün geçirilmemesine dikkat etmek gerekmektedir.

Cinsiyet değişikliğinin tıbbi ve hukuki süreci iç içe ilerlemektedir. Cinsiyet değiştirme süreci ne kadar sürer sorusuna verilecek yanıt, her kişi ve dava için farklı olabilmektedir. Cinsiyet değiştirme davası, Türk Medeni Kanunu madde 40 hükmü çerçevesinde iki safhalı bir davadır. Bunlardan ilki cinsiyet değişikliğine izin davası olup, ikincisi de izin alınması ve gerekli tıbbi operasyonun olması akabinde açılan nüfusta isim ve cinsiyet değiştirme davasıdır. Cinsiyet değişikliğine izin davasında, Mahkeme davacıyı hastaneye sevk etmektedir. Bu süreç, hastane tarafından hormon desteğini de içerdiğinden, konuyla ilgili SGK genelgesi uyarınca 1 yıldan az sürmemektedir. Bu sürecin sonu, gerekli raporun alınıp mahkemeye ibrazı akabinde, mahkemece izin kararı verilmesi ile son bulmaktadır. Bu kararın kesinleşmesi akabinde gerekli ameliyat süreci tamamlanınca, ikinci safha dava olan nüfusta isim ve cinsiyet değişikliği davası açılmaktadır. Süreç her birey için değişmekle birlikte, genellikle ortalama bir ila iki yıl arasında tamamlanmaktadır. Ancak kişinin dava sürecinden önce hormon desteği almış olduğu ve hastane kaydı olduğu hallerde ilk davada belirtilen 1 yıllık hastane süreci daha kısa sürebilmektedir. Tüm bu süreçlerde profesyonel hukuki hizmet alınmasında dava açacak trans bireylerin hukuki yararı mevcuttur.

Cinsiyet Değiştirme Davası, niteliği itibariyle iki safhalı olarak görülen bir nüfus davasıdır. Cinsiyet değiştirme davası kime karşı açılabilir sorusuna verilecek yanıt, Nüfus davasının bir türü olması dolayısıyla kişinin ikamet ettiği yerin Nüfus Müdürlüğü’ne karşı açılır. Çünkü bu dava sonucunda genellikle nüfusta isim ve cinsiyet hanelerinde değişiklik yapılmaktadır. Haliyle, açılacak olan davada, davalı taraf Nüfus Müdürlüğü olarak gösterilmelidir. Nüfus Müdürlüğü’nün davada dilekçe sunma, talepte bulunma, davaya katılma, nihayetinde karara karşı istinaf yoluna başvurma hakları bulunmaktadır ancak genellikle TMK m. 40 hükmü uyarınca yasanın öngördüğü çizgide bir süreç izlendiğinde sürece görece daha pasif olarak katıldıkları da gözlemlenmektedir.