Cinsiyet değiştirme davası, Türk Medeni Kanunu madde 40 hükmüne tabidir. Cinsiyet değiştirme davası nasıl açılır sorusuna verilecek cevap, bu maddenin tetkikinde bulunabilir. Buna göre, iki safhalı bir dava süreci vardır.

Birinci safha, cinsiyet değiştirme ameliyatı için izin davasıdır. Yasa koyucu, cinsiyet değiştirme davasını mahkemeden alınacak izne bağlamıştır. Bunun için gerekli yasal şartları taşımak gerekir. Bu şartlar, talep sahibinin onsekiz yaşını doldurmuş bulunması, evli olmaması, transseksüel yapıda olması, cinsiyet değişikliğinin ruh sağlığı açısından zorunlu olduğunun ispatlanmasıdır. Bu durum, cinsiyet değiştirme davası açılması akabinde, mahkemenin talep sahibini hastaneye sevki akabinde, bir eğitim ve araştırma hastanesinden alınacak resmi sağlık kurulu raporuyla ispatlanmaktadır. Mahkemece izin verildikten sonra, gerekli tıbbi ameliyatın gerçekleşmesi akabinde, nüfusta isim ve cinsiyet hanelerinin değiştirilmesi için ikinci safha dava ikame edilmelidir.

Gerek cinsiyet değişikliğine izin davası, gerekse nüfusta cinsiyet ve isim değişikliği davası, kişinin ikamet ettiği mahallin Asliye Hukuk Mahkemesi’nde açılır. (Bkz. Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 25/12/2013 gün ve 2013/18-464 E. - 2013/1698 K. sayılı ilamı, Yargıtay 20. Hukuk Dairesi’nin 2016/6168 E. 2016/77863 K. sayılı 19/09/2016 tarihli ilamı, İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesi’nin 2016/13 E. 2016/24 K. sayılı 07/12/2016 tarihli ilamı.) Cinsiyet değiştirme davası açılması ve takibinde bireylerin profesyonel hukuki yardım almalarında hukuki fayda mevcuttur.

Cinsiyet değiştirme süreci, Türk Medeni Kanunu’nun m. 40 hükmü temelinde takip edilmesi gereken bir süreçtir. Ancak cinsiyet değiştirmek için nereye başvurulur sorusuna verilecek cevap, yasa hükmünde yer almamaktadır. Buna karşın, cinsiyet değiştirme davaları nüfus davaları kategorisinde olduğu için kişinin ikamet ettiği yerin bağlı olduğu Asliye Hukuk Mahkemesi’nde açılır. Bu hususta, Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 25/12/2013 gün ve 2013/18-464 E. - 2013/1698 K. sayılı ilamı, Yargıtay 20. Hukuk Dairesi’nin 2016/6168 E. 2016/77863 K. sayılı 19/09/2016 tarihli ilamı, İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesi’nin 2016/13 E. 2016/24 K. sayılı 07/12/2016 tarihli ilamı yol gösterici mahiyettedir. Asliye Hukuk Mahkemesi’nde dava açıldıktan sonra, ilk safhada cinsiyet değişikliğine izin için gerekli sürecin takibi yapılmakta olup, profesyonel hukuki yardım alınması faydalıdır.

Cinsiyet değişikliği süreci, hukuk sistemimizde Mahkeme denetimine tabi tutulmaktadır. Cinsiyet değiştirme ameliyatı için Mahkeme izni gerekmektedir. Cinsiyet değiştirme ameliyatı kaç yaşında olunabilir sorusuna verilecek yanıt, Türk Medeni Kanunu m. 40 hükmünün tetkiki ile mümkündür. Burada cinsiyet değiştirme ameliyatı için başvuru koşulları, talep sahibinin onsekiz yaşını doldurmuş bulunması ve evli olmaması; ayrıca transseksüel yapıda olup, cinsiyet değişikliğinin ruh sağlığı açısından zorunluluğunu ve bir eğitim ve araştırma hastanesinden alınacak resmi sağlık kurulu raporuyla belgelemesi şeklinde ifade edilmiştir. Buna göre, en az onsekiz yaşında olmak gereklidir. Ancak daha ileri yaşlar için bir üst sınır yoktur. Nitekim birçok trans birey, toplum baskıları nedeniyle de ileri yaşlarında dava süreçlerini başlatabilmektedir.