Kabin Memurunun Kilo Alması Hizmet Sözleşmesinin Feshini Haklı Kılar mı?
Avukat Dr. Tolga Ersoy | Hava İş Hukuku | 20 Mart 2023
Havacılık sektöründe yaygın şekilde görülen fesihlerden biri, kabin memurlarının kilo almalarına bağlı olarak yapılan fesihlerdir. Kilo sınırlarını aştığı tespit edilen kabin memuruna genellikle zayıflamak için altı ay süre verildiği, akabinde istenilen kiloya inememişse hizmet sözleşmesinin feshedildiği görülmektedir.
Yargıtay 22. Hukuk Dairesi'nin 2012/11598 Esas 2012/19726 Karar sayılı 25/09/2012 tarihli ilamı uyarınca; kabin memurunun hizmet sözleşmesinin yalnızca kilo aldığı gerekçesiyle feshedilmesi, belirli şartların gerçekleşmesine bağlıdır. Kabin memuru olarak işe alınırken belirlenen boy-kilo şartlarının sonradan kaybedilmesi durumunda, işveren havayolu firması, kabin memurunun tekrar sözleşmede ve yönetmelikte belirtilmiş olan uygun ölçülere ulaşmasını talep edebilir. Kabin memuru, bu durumu işe girişte kabul etmiş sayılır. Dolayısıyla kilo alınması, ilk etapta sözleşmeye aykırılık oluşturabilir.
Kabin memuruna, sözleşme veya yönetmelikle belirlenmiş olan boy-kilo ölçülerine tekrar ulaşması için makul bir süre (kararda altı ay belirtilmiş) verilmesi zorunludur. Bu süre içerisinde istenilen ölçülere ulaşılamazsa, işveren uçuculuk statüsünü sona erdirebilir.
Ancak yukarıda belirtilen içtihatta yer alan mühim bir husus, kabin memurunun uygun ölçülere ulaşamamasının, kendi iradesi dışında bir sağlık sebebine dayanıp dayanmadığının araştırılması gerektiğidir. Zira kabin memurunun kilo verememesi kendi iradesi dışında (örneğin sağlık sorunları nedeniyle) ise bu durumda, işverenin işçiyi yer hizmetlerinde istihdam etme imkânı değerlendirilmelidir. Bu husus içtihatta şu şekilde belirtilmiştir;
“Somut olayda davacının kilosu belirtilen üst sınırdan yüksek olduğu, verilen altı aylık sürede normal kilo sınırlarına ulaşamadığı konusunda uyuşmazlık bulunmamaktadır. Kabin görevlisi olan davacının bu görev için işyerine girerken aranan şartları sonradan yitirmesi durumunda, işverenin yeniden bu şartın sağlanmasını istemesi sözleşmeye aykırı bir durum değildir. Davacı işyerinde geçerli olan düzenlemeye göre uçuş özelliklerini hangi durumda yitireceğini de bilmektedir. Bu durumda fazla kilo alarak kabin görevlisi olma özelliğini yitiren davacının yeniden uygun kiloya gelmesine engel sağlık sorunu olup olmadığının irdelenmesi gerekir. Bu konuda davalı işverenin anlaşmalı olduğu sağlık kuruluşundan itiraz halinde, mahkemece belirlenecek tam teşekküllü devlet hastanesi veya üniversitelerin tıp fakültelerinin ilgili anabilim dallarında görev yapan öğretim görevlilerinden oluşan heyetten alınacak raporla davacının fazla kilosunu verememesi iradesi dışında bir sebebe dayanmakta ise ancak bu durumda davacının yer hizmetlerinde görevlendirilip görevlendirilemeyeceği konusunda bilirkişiden rapor alınarak değerlendirme yapılabileceği, davacının fazla kiloyu verememesinde gayri iradi bir durumun bulunmadığının anlaşılması halinde ise davacının yer hizmetlerine geçirilmeye ilişkin diğer koşulların da bulunup bulunmamasına göre feshin geçerli nedene dayanıp dayanmadığı konusunda bir karar verilmelidir. Eksik inceleme ile sonuca gidilmesi bozmayı gerektirmiştir.” (Yargıtay 22. Hukuk Dairesi'nin 2012/11598 Esas 2012/19726 Karar sayılı 25/09/2012 tarihli ilamı).
Eğer kabin memurunun kilo verememe durumu sağlık nedenine bağlı değilse dahi, işverenin yine de çalışanın yer hizmetlerine geçirilmesi imkânlarını ve buna ilişkin diğer şartların varlığını araştırması beklenir. Bunun yasal dayanağı, İş Hukukunda tatbik olunan feshin son çare olması ilkesidir. Bu araştırmalar sonucunda ancak işçinin başka pozisyonlarda değerlendirilmesi mümkün değilse, işveren tarafından yapılan fesih geçerli kabul edilebilir.