AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ’NE BİREYSEL BAŞVURU
İster ceza davası, ister hukuk davası, isterse idari bir davada olağan kanun yolu başvuruları yapılıp karar kesinleşmiş, akabinde süresi içerisinde Anayasa Mahkemesi başvurusu yapılmışsa ve burada da olumsuz netice alınmışsa, buna rağmen iç hukuk yollarının tüketilmesine rağmen temel hak ve özgürlüklerinizin, adil yargılanma hakkınızın ihlal edildiğini düşünüyorsanız başvuracağınız yegane mercii Avrupa İnsan Hakları Mahkemesidir.
Önceleri Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne daha önce bireyler tarafından başvurulabilirken, 11 No'lu ek Protokol ile bireysel başvuru kapsamı genişletilerek, bireysel başvuru hakkı bireyler yanında hükümet dışı örgütlerle kişi gruplarına da tanınmıştır.
Nitekim bireysel başvuru hakkı sözleşmeye taraf olan devletlerin yargı yetkisi içinde bulunan ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ile temel hak ve özgürlükleri ihlal edilen tüm kişilere tanınmıştır.
Başvuruda bulunma hakkı sadece taraf devletlerin vatandaşlarıyla sınırlı değildir. Tüzel kişiliği haiz hükümet dışı organizasyonlar da başvuru yapabilmektedir. Tam ehliyetli olmayan kişiler de vasileri aracılığıyla başvuruda bulunabilmektedir.
Ceza hukuku alanında, hükümlüler de kendilerine Mahkemece atanan vasileri aracılığıyla başvuruda bulunabilmektedir.
Hayatta olmayan kişilerin başvuruları kabul edilmemektedir. Ancak akraba ve mirasçıların başvuruları kabul edilmektedir.
Başvuru yapılırken dikkat edilecek en önemli nokta, başvuru dilekçesinin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nde tanımlanan hak ve özgürlüklerin ihlaliyle bağlantı kurularak hazırlanmasıdır. Uygulamada birçok başvuru dilekçesi, İstinaf Başvuru Dilekçesi veya Temyiz Dilekçesi formatında hazırlanmakta olduğundan, başvuruların gerektiği gibi değerlendirilememesine neden olmaktadırlar.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne başvuru için iç hukuk yolları tüketilmesi zorunludur. İç hukuk yollarının tüketilmesinden sonra bu konuda son kararın verilmesinden itibaren dört aylık başvuru süresi söz konusudur.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine yapılacak başvuruların, iç hukuk branşlarında olduğu kadar İnsan Hakları Hukuku ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi içtihatları konusunda uzman avukatla yapılmasında hukuki fayda vardır.